Rozmowa z Powiatowym Konserwatorem Zabytków Radosławem Preisem

Co to jest Gminna Ewidencja Zabytków i dlaczego jest tak istotna w ochronie zabytków?

Gminną Ewidencję Zabytków (GEZ) potocznie możemy nazwać spisem budynków, budowli oraz obszarów zabytkowych, który poza budynkami i obszarami wpisanymi do rejestru zabytków (najściślejszą formą ochrony) zawiera również obiekty o charakterze zabytkowym szczególnie ważne dla poszczególnych gmin. Z założenia GEZ ma służyć ochronie historycznych obiektów oraz ich szczególnych wartości, poprzez uzgadnianie działań remontowych, inwestycyjnych itp. z konserwatorem zabytków. Trzeba bowiem pamiętać, iż uszkodzenie lub niszczenie zabytków, nawet te nieświadome, może grozić poważnymi konsekwencjami karnymi.

Ile gmin w powiecie brzeskim posiada GEZ?

Pierwszą ewidencję, zgodną z normami prawa, pod koniec ubiegłego roku utworzyła Gmina Brzeg. Obecnie znajduje się w niej 807 obiektów i obszarów zabytkowych. Są to parki, pozostałości budowli obronnych, kamienice mieszkalne oraz budynki jednorodzinne, a nawet ogrodzenia. Wykaz wszystkich obiektów można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Miasta w Brzegu w zakładce dotyczącej zabytków.

A co z budynkami w gminach gdzie nie utworzono GEZ, nie są chronione?

Wiem, że część gmin pracuje nad utworzeniem GEZ. Ustawodawca stworzył zabezpieczenie na wypadek nieutworzenia ewidencji. Obowiązuje bowiem wykaz zabytków umieszczonych w wojewódzkiej ewidencji zabytków, przesłanych przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu. Budynki i budowle w nim umieszczone posiadają pełną ochronę prawną, co potwierdzają m.in. rozstrzygnięcia przesyłane do Starostwa Powiatowego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wracając do tematu zabytków w Gminie Brzeg, czy mógłby Pan ogólnie scharakteryzować ich stan zachowania oraz działania podejmowane przez Starostwo Powiatowe?

Jak już wspomniałem powyżej, w Brzegu znajduje się 807 obiektów i obszarów, uznanych za zabytki. W ponad 90% wypadków możemy mówić, iż ich właściciel lub zarządcy wykonują prace remontowe. W większości ich skala zależna jest od posiadanych środków finansowych. Nie należy bowiem zapominać, iż w budynkach wielorodzinnych (stanowiących największy odsetek) mieszkają także ludzie o niskich dochodach. W takich przypadkach bardzo ważne są programy pomocowe, np. dotacje przyznawane przez Gminę Brzeg. W kompetencjach Powiatowego Konserwatora Zabytków znajduje się m.in. uzgadnianie i opiniowanie remontów w takich budynkach. Coraz lepiej układa się współpraca z Burmistrzem Brzegu Jerzym Wrębiakiem, przeważającą częścią zarządców wspólnot mieszkaniowych, jednostkami samorządowymi, parafiami czy indywidualnymi mieszkańcami Brzegu. Oczywiście nie należy zapominać o niewielkim procencie budynków problematycznych, tj. wille przy ul. Jana Pawła II czy Bolesława Chrobrego. Starostwo Powiatowe udziela wszelkiej pomocy Opolskiemu Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków, który to urząd tak jak w innych powiatach zachował kompetencje kontroli, wydawania nakazów i decyzji (także o charterze kar administracyjnych) dla przywołanych budynków. Ktoś patrzący z boku może powiedzieć, że nie zajmujemy się bezpośrednim wymuszaniem na właścicielu podjęcia remontów lub jego karaniem. Starostwo Powiatowe nie może podejmować takich działań, które byłby niezgodne z obowiązującym prawem. Nie poprzestajemy jednak na działaniach zapisanych w porozumieniu z Wojewodą Opolskim. Wnioskujemy o wszczęcie pilnych kontroli, wydanie nakazów lub skierowanie sprawy do organów ściągania. Próbujemy szukać inwestorów zainteresowanych obiektami, posiadających nie tylko odpowiednie środki na zakup (co jest stosunkowo małym kosztem), ale także późniejszą wielomilionową inwestycję. Pomagamy im również w poruszaniu się w przepisach administracyjnych czy programach dofinansowujących zabytki. Moim zdaniem jesteśmy jednym z nielicznych urzędów, który poza funkcją obsługi wniosków interesantów realizuje tak wiele innych czynności pomocowych.

Dziękuje za rozmowę.

Wydrukuj stronę